بیایید با هم یک سخنرانی را تصور کنیم که در آن سخنران با لحن یکنواخت سخنرانی میکند ؛ یا از بس مدام هیجانی و بلند بلند صحبت میکند که شما سر درد میگیرید.
این نشان میدهد که سخنران هیچ آموزشی در زمینه صداسازی و فن بیان ندیده. حتما قبول دارید که حتی اگر متن و مطالب در حال ارائه هم جذاب و مفید باشند ولی شما را آنگونه که باید جذب نمی‌کنند.
پس اهمیت آموزش صدا سازی را دست کم نگیرید. در ادامه یک محتوای ناب آموزش فن بیان و سخنوری از آکادمی صادقلو در پیش روی شماست. پس با دقت ادامه متن را دنبال کنید.
درادامه مقاله میخوانیم :
صدا چگونه تولید می شود ؟
پرتاب صدا چیست ؟
پیج صدا چه نقشی روی پرتاب صدا دارد ؟
تکنیک هایی برای مسلط شدن روی پرتاب صدا
صدا چگونه تولید می شود ؟
وقتی عمل دم از راه بینی صورت می گیرد هوا وارد نای می شود و ازنای وارد ریه ها می شود و در ریه با اکسیژن و خون انجام می شود و دوباره همین مسیر را طی می کند یعنی به نایژه و نای می رود و از طریق دهان خارج می شود و از روی تارهای صوتی حنجره خارج می شود و باعث تولید صدا می شود .
در واقع هوای بازدمی به تارهای صوتی حنجره ضربه می زند و موج مکانیکی هوا به این تارها مثل پیانو ضربه می زند و صدا تولید می شود .
سه نوع صدا داریم :
۱.صدای زنگی
۲.صدای تودماغی
۳.صدای گلویی
صدای زنگی :
این صدا همراه با زنگ خاص است و به حالتی گفته می شود که وقتی فرد در حال صحبت کردن و تولید صدا است انگار صدای دیگری از حالت زنگی همراه با او شنیده می شود و دو واقع دو صدا به گوش می رسد .
صدای تو دماغی :
یک لحظه بینی خود را بگیرید و صحبت کنید ... به این حالت از صدا ،صدای تو دماغی گفته می شود که همراه با گرفتگی خاصی در صدا است .
صدای گلویی:
وقتی صدا بجای اینکه از دیافراگم خارج شود از گلو خارج شود صدای گلویی گفته می شود که زیاد خوشایند نیست. و در اصل صدای زیبا و پخته باید از دیافراگم خارج شود . این نیازمند این است که تنفس دیافراگمی را بدانیم .
تنفس دیافراگمی چیست ؟
وقتی هوا را با بینی وارد شکم خود می کنیم شکم بالا می آید و وقتی هوا را از دهان هود خارج کنیم شکم داخل می رود به این حالت تنفس دیافراگمی می گوییم که بهترین روش برای تنفس است .
درست مثل دوران نوزادی که همه ی ما به این روش تنفس می کردیم ولی کم کم که بزرگ تر شدیم نوع تنفس ما بنا به شرایطی مثل سرماخوررگی تغییر کرد .
تمرین برای مسلط شدن تنفس دیافراگمی
حبس ۷ ثانیه
دم عمیق می گیریم و نفس رو در سینه ۷ ثانیه نگه میداریم و ملایم نفس رو بیرون میدهیم .
حالا بریم سراغ بحث اصلی ببینیم اصلا پرتاب صدا یعنی چی؟
اصلا پرتاب صدا یعنی چه؟
پرتاب صدا یعنی میزان ولوم صدا به نسبت فاصله ای که با دیگران داریم باید استاندارد باشد . یعنی نه خیلی پایین باشد که نشویم و نه خیلی بالا که باعث ناراحتی دیگران باشیم
هنگام شنیدن اصطلاح پرتاب صدا شاید ذهن شما به این سمت برود که منظور فریاد زدن و شکستن دیوار صوتی است. اما باید بگویم که اصلا اینطور نیست و در پرتاب صدا شما باید سعی کنید از همه ابعاد صدای خود به صورت طبیعی استفاده کنید نه اینکه فریاد بزنید.
حجم اصلی صدای شما برای پرکردن هر فضایی کافی است ولی با یک سری موانع همراه است که با شناختن و برطرف کردن آن ها به ولوم دلخواه خود می‌رسید.
اهمیت پرتاب صدا در آموزش فن بیان و سخنوری
پرتاب صدا نقش زیادی روی زیبایی صدا دارد و از طرفی باید بصورت طبیعی صدا از حنجره مان خارج شود .به گونه ای حالت رها شدگی داشته باشد و این آزادی درصدا احساس شود تا صدای زیبایی داشته باشیم و در روند بهبود حجم صدایتان موثر است .باید بتوان با آزادی صدا تولید کرد و وقتی صدا با آزادی تولید میشود انرژی بیشتری دارد و پژواک بهتری حاصل می شود .
آزادی صدا و رها بودن در صدا از فاکتور های اصلی زیبایی صدا است و ما وقتی دهان خود را به اندازه کافی بازو بسته کنیم به راحتی صدای متفاوت تر باولوم و حجم متفاوت تر تولید کرده ایم .
حنجره ما خاصیت ارتجاعی دارد و میشود با باز کردن دهان به اندازه استاندارد از صداهای تو دماغی یا خیلی آرام و یا خیلی بم و کلفت جلوگیری کرد. اینکه داد بزنیم و یا ان قدر آرام حرف بزنیم که دیگران اذیت شوند را هیچ کس دوست ندارد .
درادامه ی مقاله تکنیک های ساده ای را برای بهتر شدن پرتاب صدا گفته ام که با تمرین و تکرار میتوانید صدای زیباتری با ولوم مناسب تولید کنید .
پیج صدا چه نقشی روی پرتاب صدادارد ؟
پیج صدا یعنی صدایی که به حالت طبیعی از حنجره خارج می شود .
صدای شما بلند است یا کوتاه؟
به اندازه ی تنوع جمعیتی که وجود دارد پیج صدا هم متنوع است و بستگی به جنسیت هم دارد .زنان پیج صدای پایین تری نسبت به مردان دارند .پیچ صدا تاثیر مستقیم روی پرتاب صدا دارد . مثلا وقتی میخواهیم چیزی بگوییم که اهمیت زیادی دارد باید بتوان پیچ صدا را بالا برد تا توجه دیگران بیشتر جلب شود. و پایین آوردن پیج صدا هم مهم است و لحنی تاثیر گزار است که پیج صدایی بالا و پایین را باهم داشته باشد .
سخنرانی را در نظر بگیرید که باید صدایش به ته سالن برسد و صدای او آزادی لازم را ندارد و هرچقدر هم که بخواهد نمیتواند با پیج صدای بالا صحبت کند ضعف بزرگی که برای یک سخنران میتواند خیلی گران تمام شود. و برعکس وقتی میخواهد سخنرانی را به پایان برساند باید پیج صدا را پایین بیاورد. با این تغییر پیج مخاطب متوجه میشود که به پایان سخنرانی نزدیک شده است .
اهمیت لحن
ما برای حرف زدن باید تن صدا و لحن مناسب با موقعیت را اتخاذ کنیم ، لحن بیشتر به نوع ادای کلمات و جملات گفته میشود ، مثلا لحن خشن ، خنثی ، تعجبی ، پرسشی ، امری و… اما تن صدا، بیشتر به معنای قدرت صدا است ، استفاده لحن و تن صدا در سخنرانی ، گیرایی و شیوایی سخن را بیشتر میکند. مخاطب را به سخن علاقه‌مند میکند و باعث میشود نوعی حس اعتماد در او شکل بگیرد .
مزایای استفاده از لحن و تن صدای مناسب را می توان اینگونه برشمرد:
• نشانه‌ای از بلوغ فکری و کلامی انسان است.
• استفاده از لحن و تن صدا، حس اعتماد را شنونده بر می‌انگیزد.
• استفاده از لحن و تغییرات بلندی صدا ، باعث میشود که فرد شما را نسبت به خودش برتر بداند و به نوعی ، حس ضعف در او شکل بگیرد. در پیروی همین ضعف، نفوذ کلام شما بیشتر خواهد شد .
ما برای حرف زدن باید تن صدا و لحن مناسب با موقعیت را اتخاذ کنیم ، لحن بیشتر به نوع ادای کلمات و جملات گفته میشود ، مثلا لحن خشن ، خنثی ، تعجبی ، پرسشی ، امری و… اما تن صدا، بیشتر به معنای قدرت صدا است ، استفاده لحن و تن صدا در سخنرانی ، گیرایی و شیوایی سخن را بیشتر میکند. مخاطب را به سخن علاقه‌مند میکند و باعث میشود نوعی حس اعتماد در او شکل بگیرد .
مزایای استفاده از لحن و تن صدای مناسب را می توان اینگونه برشمرد:
• نشانه‌ای از بلوغ فکری و کلامی انسان است.
• استفاده از لحن و تن صدا، حس اعتماد را شنونده بر می‌انگیزد.
• استفاده از لحن و تغییرات بلندی صدا ، باعث میشود که فرد شما را نسبت به خودش برتر بداند و به نوعی ، حس ضعف در او شکل بگیرد. در پیروی همین ضعف، نفوذ کلام شما بیشتر خواهد شد .
چرا لحن مهم است؟
ما برای حرف زدن باید تن صدا و لحن مناسب با موقعیت را اتخاذ کنیم ، لحن بیشتر به نوع ادای کلمات و جملات گفته میشود ، مثلا لحن خشن ، خنثی ، تعجبی ، پرسشی ، امری و… اما تن صدا، بیشتر به معنای قدرت صدا است ، استفاده لحن و تن صدا در سخنرانی ، گیرایی و شیوایی سخن را بیشتر میکند. مخاطب را به سخن علاقه‌مند میکند و باعث میشود نوعی حس اعتماد در او شکل بگیرد .
ما برای حرف زدن باید تن صدا و لحن مناسب با موقعیت را اتخاذ کنیم ، لحن بیشتر به نوع ادای کلمات و جملات گفته میشود ، مثلا لحن خشن ، خنثی ، تعجبی ، پرسشی ، امری و… اما تن صدا، بیشتر به معنای قدرت صدا است ، استفاده لحن و تن صدا در سخنرانی ، گیرایی و شیوایی سخن را بیشتر میکند. مخاطب را به سخن علاقه‌مند میکند و باعث میشود نوعی حس اعتماد در او شکل بگیرد .
گوش و دهانت مانع پرتاب صدایت هستند
بله درست است! گوش و دهان شما می‌توانند از موانع اصلی در پرتاب صدایتان باشند و این کار را به نحوی انجام می‌دهند که شما حتی متوجه آن نمی‌شوید.
بیایید با هم هر کدام را جداگانه بررسی کنیم.
گوش، مانع اول
یک نوزاد را به یاد بیاورید. این نوزاد هنگام گریه چنان با تن صدای بالا گریه میکند که مادرش حتی در خواب از جا میپرد.
اما رفته رفته که بزرگ میشود و بالغ میشود یاد می‌گیرد که اینگونه سخن گفتن و پرتاب صدا مناسب نیست و باید یاد بگیرد از حجم صدای خود بکاهد.
به همین دلیل است که وقتی میخواهد با همه حجم صدای خود سخنرانی کند و صدای اصلی خود را هنگام پرتاب صدا می‌شنود ناخودآگاه احساس بدی به فرد دست میدهد که باعث میشود همان گونه که آموخته از حجم صدای خود بکاهد.
دهان ، مانع دوم
سخن گفتن و هر صدایی که از حنجره ما خارج میشود نتیجه برخورد هوای باز دم با تار های صوتی حنجره است که باعث تولید آوا میشود .
این آوا ها با حرکات دهان و زبان ما به واژه تبدیل شده و اینگونه است که ما قادر به سخن گفتن هستیم.
اگر شما هنگام سخنرانی دهانتان را کامل باز نکنید نمی‌توانید حجم صدای خود را به رخ بکشید و در واقع نمی‌توانید پرتاب صدای مناسبی داشته باشید.
سعی کنید جملات و کلمه ها را کامل ادا کنید و بدون فریاد زدن و فشار آوردن به خود تنها با کامل و به جا باز و بسته کردن دهان، سخنرانی کنید.
محیط، دشمن پرتاب صدا
برای اینکه متوجه شوید محیط چگونه میتواند پرتاب صدایتان را قوت ببخشد یا اینکه آن را سرکوب کند باید با ویژگی های صوت آشنا شوید.
صوت یک موج مکانیکی است یعنی برای منتشر شدن به محیط مادی نیاز دارد و در تمام ابعاد از منبع صوت منتشر میشود. برای درک بهتر این موضوع یک سنگ را تصور کنید که در دریاچه ای آرام پرتاب میشود.
اتفاقی که می افتد این است که از محلی که سنگ به آب برخورد کرده اطراف آن موج های دایره واری تشکیل شده که کم کم گسترش می‌یابند. اما هرچه دایره ها بزرگ تر می‌شوند انرژی آنها نیز کمتر میشود.
راه چاره چیست
هنگام پرتاب صدا هم همین اتفاق می افتد، پس اگر می‌خواهید که صدایتان به صندلی های ردیف آخر برسد باید پرتاب صدا را در فن بیانتان بیاموزید.
با کاما باز کردن دهانتان هنگام سخنرانی هم ولوم صدای شما بالا تر می‌رود هم اینکه صدایتان به سقف و دیوار ها برخورد میکند و پژواک بهتری از صدای شما به گوش مخاطب می‌رسد. که این پیچش صدا باعث غلبه بر فضا است.
وقت تمرین پرتاب صداست
هر مهارتی برای تسلط و به کار گیری مناسب به تمرین و تکرار بسیار نیاز دارد . از جادوی تمرین غافل نشوید که با یادگیری پرتاب صدا به والا ترین حد تاثیر گذاری بر مخاطب می‌رسید.
تکنیک هایی برای مسلط شدن روی پرتاب صدا
وقتی در خانه هستید یا به پیک نیک در فضای باز رفتید این تکنیک ها را انجام دهید.
اجسام را صدا کنید
اسم اجسام مختلف که در اطرافتان می بینید را به نسبت فاصله ای که با شما دارد آنها را تکرار کنید. مثلا اجسام نزدیک تر با ولوم و حجم صدای نسبتا پایین و اجسام دورتر با ولوم و حجم صدای نسبتا بلند .
باید در ولوم های مختلف این تمرین را انجام داد تا گوش شما به ولوم های مختلف عادت کند. تا وقتی صدای بلند می شنود واکنش منفی نشان ندهد .
ویس بگیرید
متن یک خبر را اماده کنید و سپس یک دم عمیق بگیرید و شروع کنید به خوانش متن خبری مثل گوینده های شبکه ی خبر تا میتوانید کلمات را با حجم صدای بیشتری ادا کنید و سعی کنید آخر جملات را نجوید .یعنی همه ی کلمه را ادا کنید مثلا نگویید'رعایت کنن' بلکه باید درست تلفظ کرد و یگویید: 'رعایت کنند. و صدایتان را ضبط کنید و بارها گوش دهید .تا نقاط ضعف و قوت تان به دست بیاید .
با این تکنیک همگام با تنظیم شدن پرتاب صدای صحیح به لحن شما هم شکل بهتری میدهد و هردوباهم تقویت می شود .
پرتاب صدای پله پله
در این روش همانطور که از نام آن می‌توان حدس زد شما باید پله پله و مرحله به مرحله ولوم صدای خود را بالا یا پایین بیاورید و از حجم های متفاوت صدای خود استفاده کنید.
میتوانید ضبط صوت را در فاصله ۳۰ سانتی متری خود قرار دهید و متن سخرانی را بخوانید . بعد فاصله خود را همینطور ۳۰ سانت ۳۰ سانت افزایش دهید و یا ولوم بلند تر متن را بخوانید.
باز هم تاکید می‌کنم که هدف فریاد زدن شما نیست و شما باید با حالت عادی سخن گفتمان و صرفا با ولوم بلند تر صحبت کردن این کار را انجام دهید. آن قدر به دور شدن ادامه دهید که دیگر ضبط صورت نتواند صدای شما را ضبط کند.
سرعت موثر در پرتاب صدا
منظور از سرعت همان تند یا کند صحبت کردن شماست. شما وقتی یک اتفاق مهم یا یک خبر جذاب را می‌خواهید به کسی بگویید آن را چگونه بیان میکنید؟
حتما جواب شما این است که با هیجان و تند تند خبر را می‌گویید. در سخنرانی نیز همین طور است. تند تند صحبت کردن هیجان را به مخاطب شما منتقل میکند و آرام آرام سخن گفتن به مخاطب این امکان را میدهد که مطالب را در ذهن خود حلاجی کند .
البته به یاد داشته باشید که خیلی کند بیان کردن مطالب ممکن است این را به مخاطب القا کند که شما به اندازه کافی بر مطلب اشراف ندارید. یا زیاده از حد تند بیان کردن مطلبی ممکن است باعث جویده جویده سخن گفتن شما شود یا باعث شود نتوانید پرتاب صدای موثری داشته باشید.
پیچ مناسب در پرتاب صدا
پیچ صدا در واقع به فرکانس صدا بستگی دارد . صدای خانم ها ها ذاتا جیغ تر از صدای آقایان است که این یعنی فرکانس بالاتری دارد و اصطلاحا پیچ بالا تری نیز دارد.
پس پیچ صدا بسیار به فیزیولوژی و جنسیت افراد وابسته است. در تغییر پیچ صدا باید به شدت حرفه ای عمل کنید زیرا افراد نزدیک تر به شما ممکن است از شما صدای فریاد بشنوند و افراد دور تر کلافه شوند.
شما با تغییر پیچ صدایتان میتوانید پرتاب صدای پخته تر و فن بیان قوی تری داشته باشید؛ چرا که با پیچ صدای بالا افراد جذب سخنرانی شما می‌شوند و با پیچ صدای پایین میتوانید این را القا کنید که به پایان سخنرانی نزدیک میشوید.
تیر و کمان yunge
بیایید فرض کنیم آوای yunge مانند یک تیر و کمان باشد. به این صورت که هنگام گفتن بخش اول آن یعنی young شما در حال کشیدن تیری در کما هستید و هنگام گفتن بخش دوم آن یعنی ge تیر کشیده شده را رها میکنید.
یعنی شما باید با پرتاب صدا قسمت دوم را بیان کنید . این تمرین به شدن برای کسانی که صدای کم و ضعیف دارند مفید است چون کمک میکند با هر بار پرتاب تیر که همان ge باشد صدایتان تقویت شود و فن بیان جذاب تری داشته باشید.
سخن پایانی
وقتی بتوانیم تک تک اجزای تشکیل دهنده صدا را به درستی ادا کنیم طوری که شنونده محو صدای ما شود پرتاب صدا را به شکل صحیح انجام داده ایم . برای تاثیر گزاری بیشتر کلام‌مان باید پرتاب صدای مناسبی داشته باشیم .
صدا نباید خیلی بالا یا پایین باشد و برای رسیدن به استاندارد قابل قبولی در پرتاب صدا باید تمرین و ممارست بخرج دهیم. و خوشبختانه صدا هم قابل تغییر کردن است. هرچقدر عضله ی حنجره ی ما ورزیده تر باشد و بتوانیم تنفس درستی انجام دهیم،و بعد روی تکنیک های بهتر شدن پرتاب صدا کار کنیم به سطح معقولی از صدا می رسیم که اصطلاحا ورزیده و کارشده می گویند .
برای داشتن فن بیان قوی و یک سخنرانی جذاب و تاثیر گذار شما باید عوامل مختلفی را که بر روی سخنرانی شما اثر دارند بررسی کنید. یکی از این عوامل تاثیر پرتاب صدا بود که آن را مورد بررسی قرار دادیم.
برای اینکه بتوانید مهارت های خود را تکمیل کنید و به هدف نهایی خود که داشتن یک فن بیان بی نقص است برسید، مقالات دیگر سایت را مطالعه کنید.
فراموش نکنید که هر چقدر هم که اطلاعات داشته باشید تا زمانی که آن ها را به مرحله اجرا در نیاورید و بار ها و بار ها تمرین نکنید به تسلط کافی نمی‌رسید و امکان شکست شما همچنان زیاد است.
پس وقت آن است که با تلاش و استمرار استعداد های خود را شکوفا کنید و از نتیجه آن لذت ببرید. آکادمی صادقلو هم در این مسیر شما را یاری میدهیم و کنارتان هستیم پس میتوانید سوال های خود را بپرسید و از راهکار های کارشناسان ما استفاده کنید.