حتماً شما هم در موقعیتی قرار گرفته اید که نتوانسته باشید حرفی را بزنید یا چیزی را درخواست کنید به این نوع واکنش‌ها خجولی گری می‌گوییم. رفتار خجولی گری می‌تواند ضربه‌های زیادی به ما بزند. وقتی به عقب برمیگردیم و پشت سر خود را نگاه می‌کنیم می‌بینیم چه پل‌هایی را خراب کردیم!
آنجاست که این نیاز در ما بوجود می‌آید که بخواهیم با آن روبرو شویم و درصددرفع آن دربیایم.
خوشبختانه در آکادمی صادقلو این امکان فراهم است که با یادگیری تکنیک‌های رفع خجالت با این ویژگی خداحافظی کرد.
دراین مقاله نیز تکنیک‌های بسیار کاربردی را با ذکر مثال برایتان ارائه کرده ام تا با درک بیشتری موضوعات را بفهمید.
در این مقاله می‌خوانید
• خجالت چیست
• تاثیر عزت نفس بر خجالت
• ریشه خجالت کجاست
• تکنیک‌های رفع خجالت
خجالت چیست؟
خجالت را در ویکی پدیا اینگونه تعریف کرده اند: یک عاطفه اجتماعی که در روابط اجتماعی دربین برخی افراد دیده می‌شود.
این حالت از احساس درونی ناشی از خود کم‌تر پنداشتن در برابر فرد مقابل حاصل می‌شود و در برخی موارد آنقدر شدت می‌یابد که تمامی دیگر حالات اجتماعی فرد را مختل می‌سازد.
زیرا خجالت همراه با احساس ترس می‌آید خصوصاً در موقعیت‌های جدید یا درمیان افراد غریبه احساس دلهره ای دست می‌دهد که همراه با علائمی می‌تواند باشد مثل:
قرمز شدن صورت
بندآمدن زبان
خیس شدن ازعرق
تاثیر خجالت بر عزت نفس
جالب است بدانید خجالت کشیدن رابطهٔ مستقیم با عزت نفس دارد. اگر عزت نفس پایین باشد همواره در موقعیت‌های جدید و در رابطه با ادم های غریبه احساس ارزشمندی و لیاقت نمی‌کنیم و به دیگران نگاه ازبالا به پایین نسبت به خودمان داریم و این طور فکر می‌کنیم که دیگران از ما بالاتر هستند و ما هم سطح آنها نیستیم.
درحالیکه اگر عزت نفس سالم داشته باشیم میدانیم همهٔ ما از روح خداوندیم و هیچ تفاوتی بین ذات انسان‌ها نیست و دلیلی ندارد کسی را برتر ازخود ببینیم.
ریشهٔ خجالت ازکجاست؟
• ترس از قضاوت و طرد شدن
انسان‌ها ذاتاً موجودات اجتماعی هستند و دوست دارند در اجتماع بتوانند رابطه‌های مختلفی را برقرار کنند. اما کسانی که قضاوت دیگران برایش مهم باشد نظرات منفی دیگران بشدت روی آن تاثیر می‌گذارد و دنبال تایید دیگران است. یکی از عوامل ایجاد حس خجالت این است که این افراد بشدت خود را قضاوت می‌کنند و متعاقباً قضاوت دیگران هم برایشان مهم تلقی می‌شود.
رفتار والدین در کودکی
رفتار والدین در شکل گیری شخصیت کودکان بسیار مهم است. در کتاب والدین سمی به خوبی اشاره شده است که والدینی که در دوران کودکی نسبت به فرزندان شان سخت گیر و مستبد هستند ضربه‌های زیادی را به شخصیت فرزندانشان وارد می‌کنند.
برخی از والدین اجازه تجربه کردن به کودکان خود نمی‌دهند و همهٔ خواسته‌های انها را خودشان برطرف می‌کنند دراینصورت است که مهارت‌های اجتماعی انان بخوبی رشد نمی‌کند.
بنابراین باید بگویم درصد زیادی از رفتار خجولی گری در کودکی شکل می‌گیرد و اما نباید تاثیر اتفاقاتی که ممکن است در بزرگسالی هم برای مان می‌افتد را بی اهمیت دانست. مثلاً گاهی ممکن است در ملا عام تحقیر شویم و اثرات ان بصورت رفتار خجولی گری خود را نشان می‌دهد.
نشخوارهای فکری (افکار منفی)
یکی دیگر از دلایل ایجاد حس شرم و خجالت در افراد افکار منفی است.
ذهن ما مدام در حال تولید فکر است و لحظه ای نمی‌تواند بدون فکر باشد اما مهم است که چه نوع فکری؟ بسیاری هستند که مدام در حال تولید افکار منفی هستند و یک فکر کوچک را انقدر پروبال می‌دهند که بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود و این افکار منفی وجودشان را فرا می‌گیرد و منجر به رفتارهای بدبینانه می‌شود.
کسانی که مدام منفی بافی می‌کنند ممکن است قبل از اینکه در موقعیت‌های جدید قرار بگیرند انقدر آن موقعیت را به شیوهٔ بدبینانه در ذهن خود بدانند که در نهایت منجر به شرم و خجالت شود.
نبودن حس لیاقت
کمبود عزت نفس در افراد با کمبود حس لیاقت همراه است و هر دوی این موارد منجر به رفتار خجولی گری و شرم اور می‌شود.
نداشتن حس لیاقت در افراد باعث می‌شود شخص خود را کم ببیند و این احساس خودکم بینی موقعیت‌های جدید را ازاو می‌گیرد و به فردی گوشه گیرو منزوی تبدیل می‌شود که صرفاً فقط، از روی خجالت نتوانسته در موقعیت‌های جدید ابراز وجود کند تا خود را بشناساند.
تکنیک‌های رفع خجالت با مثال
۱_ پذیرش
قدم اول در هر ضعفی پذیرش ان است. اینکه ما بپذیریم در گذشته بخاطر رفتار خجولی خود ممکن است موقعیت‌های مختلفی را ازدست داده باشیم یا نتوانسته باشیم دوستان خوبی داشته باشیم و یا حرفی که لازم و ضروری بوده را در زمان لازم نزدیم و یا حتا نتوانستیم از حق خود دفاع کنیم. وقتی بپذیریم، مغز ما امادگی لازم برای ورود اطلاعات جدید و مشخصاً تکنیک‌هایی برای رفع و خلاص شدن از ان مخمصه را دارد.
۲_ دقیقاً مشخص کنید در چه مکان‌هایی خجالت می‌کشید.
قدم دوم این است که بنویسیم دقیقاً از چه کسانی یا درچه محیط‌هایی رسمی یا خانوادگی خجالت می‌کشیم؟ حتماً در دفتر بنویسید چون تکنیک‌ها کاملاً تمرین محور است.
یکی از خوبی های شرکت در دوره‌های ۴۹ روزه آموزش فن بیان و سخنوری این است که شرکت کنندگان به خاطر تمرین سخنرانی در هر جلسه می‌توانند به رفتارهای خجولی گری پایان دهند.
۳_ دلایلی که فکر می‌کنید چراخجالت می‌کشید
تمام موارد را بنویسید که چرا خجالت می‌کشید؟ شاید حاضر نباشید خاطرات تلخ گذشته را مرور کنید چون برایتان ازار دهنده است اما با این کار نمی‌توانیم برای انها راهکار پیدا کنیم. پس با تمرکز حواستان را به خودتان دهید و فکر کنید چرا خجالت می‌کشید؟
مثلاً بعضی افراد در مهمانی خجالت می‌کشند چون فکر می‌کنند دیگران می فهند که او خجالتی هستند در صورتی که این حس درونی خودتان است و قابل کنترل خود ماست.
یا اینکه از این نگران هستند که دیگران درموردم چه فکری می‌کنند؟ یا به این فکر می‌کنند که من نمی‌توانم خوب صحبت کنم.
درواقع همه ی این ها ساختهٔ ذهن ماست و حقیقت ان است که کسی نمی‌خواهد ما را ارزیابی کند و کسی منتظر ما نیست تا وارد مهمانی شویم تا بخواهند مارا تحلیل کنند.
۴_ ازخودتان بپرسید چرا خودتان را به همین شکل دوست ندارید؟
بسیاری افراد خجالتی این حس را به خود دارند که کم هستند و یا ایرادی دارند که ممکن است دیگران او را مسخره کنند.
این افراد باید بدانند وقتی که مثلاً لباس تمیزی به تن دارند و وارد مهمانی شده اند هیچ نقصی در انها نیست چرا باید خجالت بکشند؟ در صورتی که لباس پاره و کثیف داریم انجاست که حس بدی به ما دست می‌دهد و احساس شرم می‌کنیم.
۵_ خودتان را به چالش بکشید
این مورد بشدت تاثیر زیادی برای رفع خجالت دارد. زیرا تنها دانستن تکنیک‌ها نمی‌تواند راه گشا باشد بلکه باید عملگرا بود و تکنیک‌ها را در زندگی پیاده کرد.
به چالش کشیدن خود هم تجربه‌های زیادی برای مان به ارمغان می اورد که همین بدست اوردن تجربه‌ها در موقعیت‌های مختلف می‌تواند بسیار مفید باشد.
۶_ رفتارتان را هجومی کنید
به جای اینکه فکر کنید دیگران درموردتان چه فکری می‌کند برعکس ان رفتار کنید یعنی مثلاً وقتی وارد مهمانی می‌شوید به اطرافتان نگاه کنید و حواستان را به دیگران بدهیدو ازحمله به خودتان دست بردارید و به دیگران فکر کنید مثلاً بگویید چرا ان فرد خوشحال است؟ چرا ان فرد ناراحت است؟ یا هر فکری راجع به دیگران که تمرکزتان از روی خودتان برداشته شود.
با این تکنیک یعنی هجومی بودن به مروراعتماد بنفس تان را بیشتر می‌کنید زیرا ازشر افکار منفی راحت می‌شوید در واقع این خود ما هستیم که خودمان را شکنجه می‌کنیم بهتراست در جمع و مهمانی‌ها در لحظه باشیم و از ان لذت ببریم.
۷_مواجه سازی
با استفاده از لیستی که در مرحله اول حاضر کردیم و نوشتیم در رابطه با چه کسانی و در چه محیط‌هایی دچار خجالت می‌شویم باید خودمان را در ان موقعیت مواجه کنیم و در حقیقت در دل ترس‌های خود برویم مثلاً اگر از صحبت کردن در جمع هراس داریم از جمع‌های کوچک شروع کرده و سخنرانی کنیم و صحبت کنیم به مرور زمان مسیر عصبی ان طی می‌شود و خجالت کنار می‌رود.
۸_ روی نقاط مثبت تمرکز کنیم
بیشتر افرادی که خجالتی هستند به نداشته‌های خود فکر می‌کنند و حس شرم به انها دست می‌دهد. ما هرچقدر به نکات مثبت خود فکر کنیم با موارد بیشتری پی می‌بریم که شاید سالهاست اصلاً به ان فکر نکرده ایم.
۹_ از قدرت تخیل استفاده کنید
تصویر سازی ذهنی انجام دهیم و تصور کنیم به مهارت‌های زیادی در ارتباط با دیگران و صحبت کردن دست پیدا کرده ایم وخود را با چهرهٔ خندان و پرانرژی تصور کنیم تا ان انرژی را در خود بوجود بیاوریم. تا می‌توانیم از همهٔ حس‌های خود بکار بگیریم تا ان لحظه را بهتر و بهتر تصور کنیم. خود را دربهترین حالت ممکن تصور کنیم.
۱٠_ الگو تعیین کنیم
لیستی از کسانی که اجتماعی هستند را تهیه کنیم و به حرکان و رفتار انها دقت کنیم و یاد بگیریم تا می‌توانیم با این افراد ارتباط مان را بیشتر کنیم.
۱۱_ در فعالیت‌های گروهی شرکت کنیم
در جشن‌های مختلف و گروه‌های مختلف ارتباط بگیریم تا تجربه کسب کنیم هرچقدر در جمع‌ها و جلسات حضور داشته باشیم تجربه و توان ما بیشتر می‌شود. اشتباه است اگر فکر کنیم در تنهایی و و دور بودن از دیگران می‌توانیم بر خجالتی بودن خود غلبه کنیم.
۱۲_زبان بدن خود را تغییر دهیم
اگر تا به حال در جمع‌های مختلف و مهمانی‌ها به گوشه ای می‌رفتیم و با گوشی خود را مشغول می‌کردیم تغییر رویه دهیم و با اعتماد بنفس بالا در بحث‌ها مشارکت کنیم و حتا شده نظر خود را در یک جمله در مورد چیزی بدهیم.زبان بدن شما همواره باید نمایانگر اعتماد به نفس بالای شما باشد.
۱۳_ اطلاعات خود را افزایش دهیم
داشتن اطلاعات عمومی بالا به ما کمک می‌کند حرفی برای گفتن داشته باشیم و در جمع‌ها بتوانیم صحبت کنیم و اطلاعات خود را به دیگران بدهیم. پس هرچقدر مطالعه و اطلاعات بروز داشته باشیم می‌تواند ازخجالتی بودن ما کم کند.
۱۴_ گاهی خود را تشویق کنید
در قبال موفقیت‌های کوچکی که بدست می اورید خود را تشویق کنید و برای خود جایزه در نظر بگیرید. این کار به عزت نفس و رفع خجالتی بودن تان کمک می‌کند.
۱۵_ به پیامدهای خجالتی بودن خود فکر کنیم.
برای خود وقت بگذارید وبه خودتان فکر کنید اینکه به خاطر خجالتی بودن تان چه موقعیت‌هایی را ازدست داده اید و اگر خجالتی نبودید الان درچه موقعیتی قرار داشتید.
همهٔ ادم ها استعدادهای زیادی دارند و افراد خجالتی هم مستثنا نیستند اما چون تن دادند به رفتار خجولی گری در زندگی ناکام می‌مانند.
سخن آخر:
همهٔ ادم ها نقاط قوت و ضعف‌های بسیاری دارند و رفتار خجولی گری هم می‌تواند یکی از نقاط ضعف باشد که ما می‌توانیم با فکر کردن به خود و تحلیل جایگاه و زندگی مان بفهمیم خجالتی هستیم یا نه؟ اگر موقعیت‌های مختلف را ازدست داده ایم وتنها حس ناکامی ان را همراه مان داریم بی شک خجالتی هستیم و باید برای اینکه این چرخه را قطع کنیم اول ان را بپذیریم و بعد با استفاده از تکنیک‌هایی که در مقاله بصورت جامع و مفید گنجانده شده است استفاده کنید تا بتوانید از خود شخصیت جدیدی بسازید.