حتما با این موضوع مواجه شده‌اید که در ابتدای ورود به هر کار و شغلی از شما در مورد روابط عمومی و داشتن قدرت ارتباط پرسیده‌اند.
یکی از راه‌های برقراری ارتباط سخن گفتن است. از همان کودکی برای درخواست کردن و رفع نیاز باید سخن می‌گفتیم، باید حرف می‌زدیم، که امروزه به فن بیان معروف است. یکی از راه‌های موفقیت در این دوران ارتباطات است. برای برقراری ارتباط به آموزش فن بیان درست و خوب نیاز داریم. برای همین باید روی فن بیان خود کار کنیم و آن را تقویت کنیم. با این مقاله در آکادمی صادقلو همراه باشید تا با هم در مورد فن بیان بیشتر بیاموزیم.
فن بیان چیست؟
فن بیان یعنی توان سخن گفتن، در هر کجا که قرار می‌گیرید و در هر شرایطی که برای شما، پیش می‌آید. بتوانید منظورتان را به مخاطب برسانید. گفتگو را طوری جلو ببرید که به خواسته‌ای که دارید برسید، مثلا جواب سوالات‌تان را بگیرید. اینکه در تمام مراحل گفتگو فعال و پویا باشید و در گفتگو مشارکت کنید.
فن بیان سه مولفه‌ی اصلی دارد: چه زمانی صحبت کنیم، با چه لحنی صحبت کنیم، ا زچه کلماتی استفاده کنیم.
اهمیت فن بیان در کجا احساس می شود
وقتی وارد مرحله‌ی جدیدی از زندگی می‌شویم، تازه ماجرا شروع می‌شود، مثلا زن و شوهری که به تازگی کودک‌شان زبان باز کرده و باید با او بتوانند درست صحبت کنند و ارتباط برقرار کنند. اگر نتوانند با بیان خود کودک را متقاعد کنند کودک دچار اختلال رفتار می‌شود. پدر و مادری که فرزندشان وارد سن نوجوانی شده و نیاز هست که بیان مختص به او را در این سن حساس برایش به کار ببرند. در رابطه با پدر و مادرمان که پا به سن گذاشته‌اند. وارد خانواده‌ی جدیدی شدن در موقع ازدواج. وارد شغل و یا حرفهای شدن. هر شغل، فن بیان مختص به خود را دارد یک مدیر یک معلم یک پزشک یک فروشنده باید بتواند بیان‌اش را با مخاطبان‌اش منعطف کند و با آن‌ها ارتباط برقرار کند تا در شغل خود موفق شود.
در واقع ما به فن بیان در همه‌جا نیاز داریم، شما تصور کن زن و شوهری که به رستوارن رفته‌اند و مرد با دیدن منو به همسرش می‌گوید اینجا خیلی گران است، بیا برویم بیرون و زن ناراحت می‌شود و به همسرش می‌گوید، تو چرا مانند بقیه‌ی مردها برای من خرج نمی‌کنی. اما اگر مرد اینطور بگوید که ببین اینجا خیلی گرون هست با پولی که امشب خرج می‌کنیم می‌توانیم در جایی دیگر دو شب با هم خوش بگذرانیم. با این روش مرد می‌تواند همسرش را متقاعد کند و همسر هم به او نه نمی‌گوید.
اگر فن بیان خوبی نداشته باشیم چه می شود؟
پسر من کلاس ششم ابتدایی است. نیم سال اول که گذشت و کلاس ها هم که آنلاین برگزار می‌شد. یک روز پسرم گوشی را آورد و به من گفت مامان یک نظرسنجی در گروه گذاشته‌اند، که آیا از تدریس آقای نجفی راضی هستید، بله،خیر. پسرم گفت من می‌خواهم خیر را بزنم، به او گفتم نه این کار را نکن و گوشی را از او گرفتم ببینم چه کسی این نظرسنجی را گذاشته، دیدم یکی از دانش‌آموزان آن نظرسنجی را قرار داده.
هیچ کس به آن نظرسنجی جواب نداد، البته بخاطر حجب‌و حیا بود، وگرنه اگر واقعا می‌خواستند رای بدهند حتما، همگی گزینه‌ی خیر را انتخاب می‌کردند، چرا که معلم فقط از یک سری کلمه‌ی تکراری برای تشویق و صحبت کردن با بچه‌ها استفاده می‌کند و فن بیانی که به برقراری ارتیاط و علاقه‌مند کردن بچه‌ها به درس بیانجامد را ندارد.
در صورتی که معلم سال قبل از بچه‌ها می‌خواست در ابتدای شروع کلاس یک لطیفه یا یک بیت شعر یا یک مطلب علمی و جالب را برای معلم بفرستند و معلم در حد یکی دو دقیقه با د انش‌آموز ارتباط برقرار می‌کرد. در میانه‌ی تدریس حتما شوخی می‌کرد، تن صدایش را بالا وپایین می‌برد تا دانش‌آموز حواس‌اش پرت نشود و با استفاده از کلمات جالب و مترادف‌های بسیار دانش‌آموز را علاقه‌مند کرده بود به این که آموزش‌های ویدئویی را دو یا سه بار ببیند.
این معلم شاید معلم خوبی هم باشد اما با طرز صحبت کردن و این که نتوانسته بود با بچه‌ها ارتباط برقرار کند بخاطر فن بیان ضعیف، به طور حتم مورد اعتراض دانش‌آموزان و والدین‌شان قرار می‌گیرد و نمی‌تواند در شغل خود پیشرفتی داشته باشد. در صورتی‌که فن بیان یک مهارت است که می‌توان آن را یاد گرفت و آموخت.
داشتن فن بیان خوب به این معنی نیست که پرحرفی کنیم و یا هر لحظه حرف بزنیم و وراجی کنیم، که در بعضی محافل شاهد این اتفاق هستیم، برای اینکه مجلس ساکت نباشد عده‌ای یکسره حرف می‌زنند. فقط برای این که سکوتی نباشد. فقط برای این که حرفی زده شده باشد.
در کل داشتن فن بیان به ما این کمک را می‌کند که در کاری که داریم، در روابطی که برقرار می‌کنیم، بتوانیم خاطره‌ای خوش در ذهن مخاطب خود بر جای بگذاریم. مثلا یکبار من به یک بنگاه معاملات ملکی مراجعه کردم، او طوری کلمات را بیان کرد که من هر بار که کار ملکی داشته باشم به آن‌جا مراجعه می کنم و یا بارها به این که بهترین معلم پسر من معلم کلاس پنجم‌اش بوده، اشاره کرده‌ام. داشتن فن بیان خوب آدم را در ذهن‌ها ثبت می‌کند.
باعث می‌شود، که در یاد وخاطر آدم‌ها بمانیم و این یعنی به دیگران معرفی می‌شویم، این یعنی روتق کسب و کار ما، شناساندن ما به‌عنوان انسانی که موثر وتاثیرگذار هستیم.
آیا همه باید فن بیان را بیاموزیم؟
خیلی‌ها فکر می‌کنند که فن بیان و سخنرانی چندسالی است که رونق پیدا کرده است، در صورتی‌که از زمانی که بشر به حرف زدن مسلط شده این نیاز در او به‌وجود آمده، که چطور می‌تواند دیگران را قانع کند و حرف‌اش را به کرسی بنشاند.
یا خیلی‌ها تصور می‌کنند، که نیازی به آموزش ندارند و این مهارت را دارا هستند. بسیار شنیده‌ایم که فلانی چه زبانی دارد، دقیقا این یکی از اشتباهاتی است که فکر می‌کنیم زیاد حرف زدن و جواب همه را دادن و یا داشتن صدای خوب یعنی فن بیان داشتن.
برای هر کسی پیش می‌آید در جمعی صحبت کند، برای اظهار نظر کردن و یا دفاع از نظریه‌های خود.
در کسب و کار و حرفهای که وارد می‌شویم، با داشتن فن بیان و برقراری ارتباط درست هست که رتبه‌بندی می‌شویم، دیده می‌شویم و امکان پیشرفت به ما داده می‌شود.
در هر کاری و یا موقعیت اجتماعی که باشید با قدرت متقاعدسازی هست که می‌توانید در کار و زندگی و در دنیا تغییراتی را ایجاد کنید.
با توجه به موارد بالا که بیان کردم نیاز یادگرفتن فن بیان و یا تقویت آن کاملا احساس می‌شود.
راه های تقویت فن بیان
۱.افزایش دایره واژگان
حتما آدم‌هایی را دیده‌اید که در صحبت کردن‌شان کمتر از کلمات تکراری استفاده می‌کنند و این افراد در واقع دایره واژگانی غنی دارند و برای افزایش آن زمان گذاشته‌اند. برای هر کلمه چندین مترادف و هم خانواده وجود دارد با کمی وقت گذاشتن می‌توانیم دایره‌ی واژگان و لغات خود را بیشتر کنیم.
کسانی که آرام و کند صحبت می‌کنند، از دایره‌ی واژگانی کمی برخوردار هستند.
کسانی که دایره‌ی واژگانی کمی دارند، موضوعی را که می‌خواهند در موردش صحبت کنند را نمی‌توانند بیان کنند، به اصطلاح از بیان منظور خود عاجز هستند، چرا که کلمات پر کاربرد آن موضوع و حیطه را نمی‌دانند.
۲.هنر لذت‌بخش کردن گفتگو
با هر کسی باید به روش خودش صحبت کرد، نباید برای صحبت کردن با همه، از یک روش استفاده کرد. و در صحبت کردن با افراد محتلف از هنر خود استفاده کنید تا گفتگو شیرین و جذاب شود.
۳.کلمات را با وضوح بیان کنیم
بسیار دیده‌ایم که بعضی افراد طوری صحبت می‌کنند که انگار عجله دارند و آدم متوجه حرف زدن‌شان نمی‌شود. کلمات را نصفه‌نیمه از دهان‌شان بیرون می‌دهند، شمرده‌شمرده کلمات را ادا کنید و صحبت کنید. برای این که شمرده‌شمرده صحبت کنید بهتر است عجله نکنید و از سرعت خود در هنگام حرف زدن کم کنید.
شمرده حرف زدن به این معنی نیست که کلمه‌ها را منقطع و جداجدا و با مکث بیان کنید. شمرده حرف زدن یعنی نه تند و نه آرام، بتوانید صحبت کنید و کلمات را با وضوح به گوش شنونده برسانید. تمریناتی که می‌تواند به شما در کم کردن سرعت صحبت کردن کمک کند.
۱.تمرینات تنفسی است.
۲.تمرین با شمعک است.
۳.بلند خوانی متن و شعرخوانی است.
تمرینات تنفسی کمک می‌کند روی نفس کشیدن‌مان کنترل داشته باشیم و میزان اضطراب حرف‌زدن در جمع، کمتر شود.
تمرین با شمعک که باعث تقویت زبان و لب‌ها می‌شود و به این ترتیب صحبت کردن‌مان بهتر می‌شود.
خوانش شعر و متن آن هم با صدای بلند به افرادی که آرام صحبت می‌کنند، کمک می‌کند که حجم صدای‌شان را افزایش دهند.
۴.گوش کنیم
هنگام صحبت کردن دیگران به صدای آن‌ها، به طرز بیان‌شان، به میزان بلند و کوتاهی صدای‌شان به طرز صحبت کردن‌شان، گوش دهیم. در همین مکالمات روزانه که داریم و آدم‌های مختلفی را می‌بینیم، می وانیم از روش صحبت کردن‌شان یاد بگیریم.
۵.اعتماد به نفس
جالب است افرادی که آرام صحبت می‌کنند یا کلمات را درست بیان نمی‌کنند و یا اصلا صحبت نمی‌کنند، یکی از دلایل‌اش نداشتن اعتماد به نفس است.
یکی از راه‌هایی که دیگران متوجه می‌شوند، ما اعتماد به نفس نداریم، همین فن بیان‌مان است و به راحتی حق ما خورده می‌شود و یا کنار گذاشته می‌شویم.
برای داشتن بیان خوب باید اعتمادبه نفس‌مان را بالا ببریم تا از افکاری که به ما ناتوانی را القا می‌کنند رها شویم تا بتوانیم برای خودمان ارتباط سازی کنیم، بدون این که خودمان را دست کم بگیریم و از خودمان انتقاد کنیم.
با داشتن اعتمادبه نفس در موقع صحبت کردن به خودمان باور داریم که می‌توانم نظرم را و صحبت‌ام را بیان کنم و برای متقاعد کردن طرف مقابلم، دلایلی دارم.
۶.مطالعه کنید
در هنگام مطرح کردن مطلبی باید به چیزی که می‌گویید اعتقاد داشته باشید، این چطور به دست می‌آید، اگر در موضوعی مطالعه داشته باشید هنگام صحبت کردن در آن رابطه به آن موضوع مسلط هستید و به تته‌پته نمی افتید. و می‌توانید درمورد موضوع واضح و شفاف صحبت کنید و این وضوح در صحبت کردن شما باعث می‌شود بقیه به حرفهای شما گوش کنند.
۷.مدیریت احساسات در فن بیان
در هنگام صحبت کردن خوب است که شوخ طبعی و یا جدی بودن و یا شوق و ترس‌مان را نشان دهیم اما باید این بروز احساس درست و به جا باشد، وگرنه می‌تواند ما را درنظر دیگران آدمی نشان دهد که تابع احساسات هست و کنترلی روی خود ندارد. مثلا هنگام عصبانیت در همه جا نباید صدای‌مان را بالا ببریم، می‌توانیم با فن بیان درست، دلیل خشم‌مان را توضیح دهیم و از مشنج شدن فضا جلوگیری کنیم.
۸.صحبت کردن را تمرین کنیم
همان طوری که برای تسلط در هر مهارتی به تمرین کردن نیاز داریم، داشتن فن بیان هم به تمرین کردن نیاز دارد، پس با دیگران صحبت کنید.
۹.مراقب صدای تان باشید
جیغ کشیدن یا فریاد زدن، باعث می‌شود تارهای صوتی صدمه ببینند.
زمزمه کردن باعث کشیده شدن تارهای صوتی می‌شود.
آب بخورید.
به اندازه ی کافی بخوابید.
تنفس شکمی داشته باشید، چرا که تنفس سطحی باعث ضعیف شدن صدا می‌شود.
۱۰.محتوای ارزشمند در فن بیان
فن بیان فقط انجام دادن تکنیک‌های ساده و یا کارگاهی نیست، فقط این نیست. آدم‌هایی هستند که از موقعیت اجتماعی خوبی در جامعه برخوردار هستند، اما تا شروع به حرف زدن می‌کنند، هنزشان نمایان می‌شود و تازه آدم متوجه عمق فاجعه می‌شود. در هنگام صحبت کردن فن بیان ما، با ادای درست کلمات و تن صدای خوب ... و البته محتوایی که در مورد آن صحبت می‌کنیم خود را نشان می‌دهد. پس به مطلبی که می‌خواهیم در مورد آن صحبت کنیم هم توجه کنیم.
نکته: اگر تصمیم گرفته‌اید خودتان شروع کنید به تمرین کردن، برای داشتن فن بیان خوب، این نکته را فراموش نکنید که حواستان به زمان انجام تمرینات باشد، چون ممکن است تمرینی را زیاد انجام دهید و تارهای صوتی‌تان دچار مشکل و آسیب شود.
کلام آخر
اگر می‌بینید نمی‌توانید با دیگران ارتباط برقرار کنید و یا نمی‌توانید موضوعی که در ذهنتان است را شفاف بیان کنید. شروع به مطالعه و یادگیری کنید، که اگر کمبود اعتماد به نفس دارید و یا خجالتی هستید و یا کلمات کمی در ذهن دارید و هر مورد دیگری، به آن آگاه شوید و با کمک گرفتن از متخصصین در این حوزه، بتوانید مشکل را رفع کنید و فن بیان خوبی را در زندگی و کسب و کارتان تجربه کنید.